ТҰРМЫСТАҒЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫҢ ТҮРЛЕРІ
- Түркістан облысы, Түркістан қаласы
«Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың профилактикасы туралы» ҚР Заңының 2009 жылғы редакциясында алғаш рет «тұрмыстық зорлық-зомбылық» ұғымы бір адамның отбасы-тұрмыстық қатынастар саласындағы басқа адамға (басқаларға) қатысты қасақана физикалық және психикалық азап шегу қаупін тудыратын құқыққа қарсы әрекеті (әрекеті немесе әрекетсіздігі) ретінде берілген. Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың түрлері мынадай: физикалық, психологиялық, жыныстық және (немесе) экономикалық болып табылады.
Күш көрсету зорлық-зомбылығы –дене күшін қолданып, денені ауыртып денсаулыққа қасақана зиян келтіру.
Психологиялық зорлық-зомбылық адамның психикасына қасақана әсер ету, оны қорқыту, қорлау, бопсалау немесе құқық немесе денсаулыққа қауіп төндіретін, сондай-ақ психикалық, дене және жеке басы дамуының бұзылуына әкелетін әрекеттерді жасауға мәжбүрлеу (еріксіз көндіру) арқылы ар-намысы мен абыройын кемсіту.
Сексуалдық зорлық-зомбылық адамның жыныстың тиіспеушілігіне немесе жыныстық еркіндігіне қауіп төндіретін құқыққа қарсы қасақана іс-әрекетті, сондай-ақ кәмелетке толмағандарға қатысты сексуалдық сипаттағы іс-әрекеттерді білдіреді. Экономикалық зорлық-зомбылық – адамды заңмен көзделген құқығы бар тұрғын үйінен, тамағынан, киімінен, мүлкінен, қаражатынан қасақана айыру. Сексуалдық зорлық-зомбылық қасақана заңсыз әрекет екенін тағы бір рет атап өтеміз. Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың басқа түрлерін тұжырымдауда заңсыз сипаттағы ескерту жоқ. «Зорлықзомбылықты» анықтаудағы бұл белгі оны адамға физикалық әсерді заңды қолданудан ажыратады, мысалы, қажетті қорғаныс кезінде және т. б.
Зорлық-зомбылықты адамның қажетті заттардан, оның ішінде тамақ, киім, мүлік қана емес, сонымен қатар дәрі-дәрмектер мен медициналық өнімдерден айыру деп атауға болады деп санаймыз.
А. Ластаев
ҚР Адам құқықтары жөніндегі уәкіл