БУКМЕКЕРЛІК КЕҢСЕЛЕР, ОЙЫНҚҰМАРЛЫҚ: ЛУДОМАНИЯНЫ ЖЕҢЕТІН ЖОЛ БАР МА?

• Шымкент қаласы, Қаратау ауданы

Интернет іздеу жүйелеріндегі жасанды интеллект көмегімен алынған мәліметтерге қарасақ, дәл бүгінгі таңда Шымкент қаласы аумағындағы букмекерлік кеңселердің саны 234 екен. Әлбетте, бұл мәліметті нақты дерек деп қабылдай қоюға болмас, дегенмен бұл мәлімет нейрожелі арқылы Яндекс картадағы секілді деректерді қорытындысымен анықталып отырғандықтан, нақты жағдай бұл цифрдан алыс емес деп білеміз.

Алдыңғы тақырыбымызда ойынқұмарлықты шектейтін жүйе іске қосылып отырғанын тілге тиек еткен едік. Бұл жүйенің іске асырылуы арқылы жалпы ел азаматтарын, оның ішінде Шымкент қаласының да тұрғындарының түрлі құмар ойындарына тәуелділігіне әсер етеді деп білеміз.

Осы жүйе туралы ҚР Туризм және спорт министр­лі­гінің Ойын бизнесін және лотереяны реттеу комитеті басшысы Әділет Тұрғанбаев атап өткен­дей, бүгінде букмекерлік кеңсе­лер­ге қатысты шағымдар күн сай­ын толассыз түсіп жатады. Ой­ын­шылар ұтқан ақшаларын ала ал­май­тынын немесе шотты тол­ық­тырған кезде аккаунттарының бұ­­ғат­талатынын айтып шағым­данып жатады. Бірақ, Бірыңғай есепке алу жүйесі іске қосылмайынша, мем­лекет тек букмекерлердің ресми жауабына сүйенуге мәжбүр.

Құзырлы орган өкілінің айтуынша, егер адам заң­сыз сайтта ойнаса, мемлекет оның құқығын қорғай алмайды. Ал, Бірыңғай есепке алу жүйесі іске қосылған соң, мемлекеттік орган­дарда толық база болады – кім, қай­да, қанша рет ставка жасады, бәрі көрініп тұрады. Бұл – бақы­лау­дың жаңа сапалық деңгейі. Осы арқылы ел азаматтары тек заңды платформаларда ойнайтын болады, ал заң олардың құқығын нақты қорғайды.

Сондай-ақ, жүйе құмар ойынға тәуелділіктің алдын алуға бағыт­талып отыр. Яғни, цифрлық платформа мемлекеттік қыз­мет­шілерді, әскери қызметшілер мен құқық қорғау және арнайы орган өкілдерін, борышкерлерді, сот шешімі бар азаматтарды ойыннан автоматты түр­де шеттетеді.

Бұл ретте, жүйе автоматты тек­серіс жүргізіп, барлық тыйым сал­ынған тізімдерді ескеретін бола­ды. Сонымен қатар екісатылы сәй­кес­тендіру, оның ішінде био­ме­трия­­лық растау енгізіледі. Бұл ойыннан шек­телген немесе өз ер­кі­­мен шек­теу қой­ған адамдар­дың жүйеге қай­та кіруіне тосқауыл болады.

Бәс тігу сипаты мен жиілігін талдай отырып, жүйе ойынға тәу­елділіктің белгілерін де анықтай алады. Бұл – нақты жағдайды көру­ге және тәуелділік шегінен асып кеткен азаматтарға көмек көр­сетуге мүмкіндік береді.

– Егер адам бірінен соң бірі ұты­лып, қайта ставка жасап тағы ұты­латын болса, жүйе оған уақыт­ша шектеу қоя алады. Ал егер ұтып жатса, бұғаттамайды. Алгоритм әр ойыншының әрекетін жеке тал­дайды, – дейді Қаржы мониторингі агенттігінің Превенция және тал­дау әзірлемелері департаменті бас­шысының орынбасары Даурен Мүліков.

Д. Мүліковтің сөзінше, жыл сайын шамамен 200 адам құмар ­ойынға тәуелділіктен өз-өзіне қол жұмсайды. Алайда, денсаулық сақ­тау жүйесінде тек санаулы адам ғана ресми тіркеуде тұр.

– Мәселен, жүйе мынадай ха­бар­лама жібереді: «Сізде мәселе бар. Психологиялық көмек қажет. Міне, мемлекеттік және жеке ор­та­­лықтардың байланыс нөмір­лері». Бұл – мәселені асқындыр­май, алдын алу үшін маңызды қадам, – дейді Әділет Тұрғанбаев.

Жүйенің тағы бір маңызды ар­ты­қшылығы – ойыншылар өздері­не айлық лимит қоя алады. Лимит­тен асқан жағдайда, ставка ав­томат­ты түрде қабылданбайды. Жүйе іске қосылған соң, ойын­шы­лар­ғ­а жүйе психологиялық көмек алуға кеңес беріп, хабарлама жі­беріп отыратын болады.